Historia Nadleśnictwa

Nadleśnictwo Opole zostało powołane Zarządzeniem nr 64 MOŚZNiL z dnia 3l.XII.1992 r. w sprawie utworzenia nowych oraz zmiany terytorialnej zasięgu niektórych nadleśnictw Lasów Państwowych oraz Zarządzeniem nr 1 Dyrektora RDLP w Katowicach z dnia 08.01.1993 r. w sprawie działalności Nadleśnictwa Opole (znak Nr 1-0113/3/93). Nadleśnictwo utworzono łącząc obręb leśny Dąbrowa Opolska, wydzielony z Nadleśnictwa Tułowice oraz obręb Grudzice, wydzielony z Nadleśnictwa Krasiejów. W granicach określonych w/w aktami prawnymi Nadleśnictwo Opole przetrwało do końca roku 2002. Na skutek realizacji Zarządzenia nr 97 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 9 grudnia 2002r. (zn.: OR-0150-8/2002) w sprawie łączenia nadleśnictw Krasiejów i Opole, podziału Nadleśnictwa Pszczyna oraz wprowadzenia zmian w powierzchni i zasięgach terytorialnych obrębów leśnych i nadleśnictw: Kobiór, Rybnik, Andrychów, Opole w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych Katowice, z dniem 01.01.2003r. dołączono obręby Krasiejów i Zbicko a stan posiadania Nadleśnictwa Opole wzrósł z 12 092,51 ha (stan na 01.01.1995r.) do 24 938,15 ha (stan na 31.12.2003r.). Z dniem 01.01.2004r. na skutek realizacji Zarządzenia nr 73 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 14 lipca 2003r. (zn.: OR-0150-9/2003) w sprawie wprowadzenia zmian w powierzchni i zasięgach terytorialnych nadleśnictw: Opole i Tułowice oraz w ich obrębach leśnych, dokonano korekty granic Obrębu Dąbrowa Opolska, przekazując część na południowy-zachód od linii autostrady A-4 do Nadleśnictwa Tułowice. Na skutek tych zmian stan posiadania jednostki, według stanu na dzień 01.01.2004r., wynosi 22 828,19 ha

Byłe nadleśnictwa, z lasów których składa się gospodarstwo leśne pod nazwą Nadleśnictwo Opole, zostały utworzone w 1945 roku na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944r. jako samodzielne jednostki o nazwie nadleśnictwo. Były to Nadleśnictwa Dąbrowa Opolska, Grudzice, Krasiejów i Zbicko, utworzone z byłych niemieckich lasów państwowych (około 70% powierzchni), z lasów byłych majątków ziemskich i dużych własności prywatnych (około 20% areału leśnego) oraz prywatnych właścicieli drobnych działek leśnych (około 10% lasów). Odnośnie prowadzenia gospodarki leśnej do 1945 roku brak jest sprawdzonych danych, wiadomo jedynie, że użytkowanie drzewostanów prowadzono zrębami zupełnymi, odnawianymi sosną z domieszką dębu, świerka i olszy. Odnowienie w zasadzie odbywało się siewem i sadzeniem na pasach. Stan młodników i drągowin pochodzących z tamtego okresu określano jako dobry i bardzo dobry. W latach 1945-1947 połączone w nowo powstałe nadleśnictwa dotychczasowe lasy różnych własności uzyskały wspólne zasady zagospodarowania, ukierunkowane na porządkowanie lasu pod względem sanitarnym i usuwaniem zaniedbań hodowlanych z ostatnich lat wojny. Począwszy od wczesnych lat powojennych gospodarkę leśną prowadzono już na podstawie sporządzonych następujących planów urządzeniowych:

1.            przybliżona tabela klas wieku drzewostanów na okres 1945/46 - 1947/48 dla Nadleśnictwa Dąbrowa Opolska.;

2.            prowizoryczny plan urządzania lasu sporządzony w 1950 roku na okres od 01.01.1951 r. do 31.12.1960 r. dla Nadleśnictwa Dąbrowa Opolska oraz w 1948 r. dla Nadleśnictwa Grudzice, Krasiejów i Zbicko;

3.            jednorazowa powszechna inwentaryzacja drzewostanów od III klasy wieku wzwyż przeprowadzona w 1950 roku niezależnie od prac prowizorycznego urządzania lasu;

4.            jednorazowa rewizja cięć pielęgnacyjnych i użytkowania rębnego przeprowadzona w 1954 i w 1955 roku;

5.            plan definitywnego urządzania lasu opracowany w 1959 roku na okres od 01.10.1969 r. do 30.09.1979 r. dla Nadleśnictwa Dąbrowa Opolska i Krasiejów, w 1962 r. dla Nadleśnictwa Grudzice i 1963 r. dla Nadleśnictwa Zbicko;

6.            I rewizja definitywnego planu urządzania lasu opracowana na kolejny 10-letni okres dla Nadleśnictwa Dąbrowa Opolska i Krasiejów z roku 1967 i z roku 1972 dla Nadleśnictwa Zbicko, w skład którego weszło jako obręb byłe Nadleśnictwo Grudzice (połączenie w roku 1970);

7.            II rewizja definitywnego planu urządzania lasu opracowana w roku 1983 dla Nadleśnictwa Tułowice, w skład którego jako obręb weszło byłe Nadleśnictwo Dąbrowa Opolska i dla Nadleśnictwa Krasiejów, w skład którego po kolejnej reorganizacji jako obręb weszło byłe Nadleśnictwo Grudzice i Zbicko;

8.            III rewizja planu urządzenia lasu z roku 1995 dla Nadleśnictwa Opole (ówcześnie obręby Dąbrowa Opolska i Grudzice) i Nadleśnictwa Krasiejów (obręby Krasiejów i Zbicko).

Wcześniej planową gospodarkę w lasach dzisiejszego Nadleśnictwa Opole rozpoczęto w połowie XVIII wieku po przejęciu Śląska przez Prusy. W wyniku kilku kolejnych edyktów i zarządzeń wydanych przez Fryderyka II Hohenzollerna, zerwano z gospodarką plądrowniczą, przeprowadzono pierwsze pomiary lasów państwowych i lasów dużej własności wchodzących aktualnie w areał leśny nadleśnictwa. Wprowadzono istniejący do dziś w zasadniczych kompleksach leśnych podział powierzchniowy o kształcie regularnym, w zakresie użytkowania wprowadzono podział na regularne poręby i obowiązek odnawiania zrębów, rozpoczęto pierwsze prace związane z melioracjami wodnymi i budową dróg leśnych. Zasadniczym od tego czasu sposobem użytkowania drzewostanów było stosowanie dużych zrębów zupełnych z następstwem odnowienia sztucznego, z reguły pełnym siewem na zaoranych i zabronowanych powierzchniach, z preferencją sosny. W efekcie nastąpiła stopniowa eliminacja z drzewostanów takich gatunków jak: dąb, brzoza a nawet świerk na korzyść sosny. Początek XIX wieku charakteryzuje się ukierunkowaniem gospodarki leśnej tutejszego regionu na intensyfikację dochodów. W połowie XIX wieku struktura gatunkowa drzewostanów rejencji opolskiej przedstawiała się następująco: drzewostany iglaste stanowiły 74,51% powierzchni, drzewostany liściaste 11,76%, mieszane 7,26% młodniki 4,06%, wody, drogi i nieużytki, 2,41%. Jako ciekawostkę podaje się, że w latach 1835-1839 w ówczesnym Nadleśnictwie Grudzice zalesiono sztucznie powierzchnię 497 ha co w stosunku rocznym wynosiło 99,40 ha. Powierzchnia Nadleśnictwa Grudzice w 1852 roku wynosiła 6960,50 ha, wg innych źródeł powierzchnia ta w połowie XIX wieku wynosiła 7 321 ha, z czego na powierzchnię leśną przypadało 6 582 ha.

Lata przed pierwszą wojną światową oraz okres dwudziestolecia międzywojennego charakteryzują się zrębowym sposobem zagospodarowania ze sztucznym odnawianiem zrębów.

Obecny stan najstarszych drzewostanów świadczy o solidnej jakości wykonywanych wówczas odnowień oraz starannym ich pielęgnowaniu w okresie upraw i młodników. Bardzo starannie była utrzymywana sieć dróg leśnych.

Nie dysponujemy pełną historią losów nadleśnictwa oraz pracujących tu i mieszkających ludzi. Warto jednak zapisać nawet okruchy informacji o historii, z nadzieją, iż kiedyś ktoś dopisze ciąg dalszy:

Dysponujemy pierwszymi zapiskami dokumentującymi historię Nadleśnictwa Opole sięgającą roku 1881 i ówczesnego Nadleśnictwa Gruden Pruskich Lasów Królewskich i jego nadleśniczego, zasłużonego leśnika Hugo von Ehrensteina.

Hugo von Ehrenstein w latach 1881-1904 pełnił obowiązki nadleśniczego Nadleśnictwa Grudzice. Jego staraniem wprowadzono nowoczesną gospodarkę leśną w lasach Grudzickich, za co został odznaczony Orderem Korony (Kronenordens).

Siedziba Nadleśnictwa cały czas znajdowała się w obecnej lokalizacji. Budynek przeszedł dwa pożary - jak wspomina urodzony 6 marca 1927r. w Opolu syn Georga Baule, Nadleśniczego Nadleśnictwa Grudzice (Staatsforst Gruden). Pierwszy z nich wybuchł przed pierwszą wojną światową a jego przyczyny owiane są tajemnicą. Drugi w marcu 1945 roku wkrótce po wkroczeniu Armii Czerwonej. Jednak jak wspominają najstarsi, to raczej nie Sowieci, którzy chcieli zająć budynek na kwatery dla oficerów, byli sprawcami podpalenia.

Dysponujemy dokumentacją fotograficzną siedziby Nadleśnictwa Grudzice z początku lat 30-tych. Do dnia dzisiejszego zasadnicza bryła budynku uległa zachowaniu, dobudowano piętro, a dach zamieniono na płaski. Jak ciekawostkę, można wspomnieć, iż w roku 2008, przy okazji wizyty dyrektora RDLP w Katowicach, dr Kazimierza Szabli zrodził się pomysł odtworzenia pierwotnej bryły budynku przez dobudowanie poddasza użytkowego z przeznaczeniem na cele edukacyjne.

Siedziba Nadleśnictwa Grudzice (Staatsforst Gruden) w kształcie z początku lat 30-tych ubiegłego stulecia, dzisiaj siedziba Nadleśnictwa Opole, wielokro-tnie przebudowywana tylko nieznacznie przypomina pierwowzór

Siedziba Nadleśnictwa Grudzice (Staatsforst Gruden) w kształcie z początku lat 30-tych ubiegłego stulecia, dzisiaj siedziba Nadleśnictwa Opole, wielokro-tnie przebudowywana tylko nieznacznie przypomina pierwowzór.

Siedziba Nadleśnictwa Grudzice (Staatsforst Gruden) w kształcie z początku lat 30-tych ubiegłego stulecia, dzisiaj siedziba Nadleśnictwa Opole, wielokro-tnie przebudowywana tylko nieznacznie przypomina pierwowzór.

Ostatnim niemieckim nadleśniczym Nadleśnictwa Grudzice był Georg Baule. Dziś kierownictwo Nadleśnictwa Opole utrzymuje kontakty z jego synem, niemieckim leśnikiem i naukowcem dr Hubertem Baule.

Georg Baule, ostatni Niemiecki Nadleśniczy Nadleśnictwa Grudzice (Staatsforst Gruden), sierpień 1939r.

Dr Hubert Baule jest znany polskim leśnikom z wydanej dwukrotnie, tłumaczonej na sześć języków książki Nawożenie Drzew Leśnych (tytuł oryginalny DIE DÜNGUNG VON WALDBÄUMEN). Na przełomie lat 60-tych i 70-tych współpracownik Instytutu Badawczego Leśnictwa, oraz wydziałów leśnych Akademii Rolniczej w Poznaniu i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Dr Hubert Baule spędził W Grudzicach, jak sam podkreśla, najpiękniejsze lata swojego życia, dzieciństwo i młodzieńczą fascynację łowiectwem i leśnictwem. Zawierucha wojenna odmieniła jego życie raz na zawsze.

4 października na terenie Nadleśnictwa Opole odbyła się uroczystość odsłonięcia odrestaurowanego pomnika poświęconego osobie nadleśniczego (Forstmeister) pruskich lasów państwowych, Nadleśnictwa Grudzice z lat 1881-1904, Hugo von Ehrensteina. Uroczystość stanowiła jeden z akcentów obchodów 60-lecia powstania Koła Łowieckiego Nr 3 „Lis" w Opolu dzierżawiącego obwód nr 44 od Nadleśnictwa Opole. Pomysł odnowienia obelisku pojawił się w roku 2007 jaku wspólna inicjatywa leśników z Nadleśnictwa Opole i myśliwych z Koła Łowieckiego Nr 3 „Lis" w Opolu, w którym zresztą leśnicy są licznie reprezentowani. Myśliwi sfinansowali odnowienie napisu przez profesjonalnego kamieniarza, zadbali o uporządkowanie otoczenia i przerzucili mostek przez rów oddzielający pomnik od leśnego duktu. Leśnicy zadbali o ustawienie trzyjęzycznej tablicy informującej o genezie głazu i osobie Hugo von Ehrensteina. To właśnie doktorowi Baule przypadło w udziale, wspólnie z gospodarzami terenu, przedstawicielem rdLP w Katowicach Adamem Albertusiakiem i Nadleśniczym Nadleśnictwa Opole odsłonięcie odnowionego głazu.

Odsłonięcie odrestaurowa-nego obelisku w dniu 4.10.2008r.

Słowo o Dębie Papieskim

W dniu 26 kwietnia 2006 roku przy siedzibie Nadleśnictwa Opole, odbyło się uroczyste posadzenie Dębu Papieskiego (certyfikat nr 61). Uroczystość rozpoczęła się Mszą Świętą w Kościele Parafialnym Matki Boskiej Fatimskiej w Opolu – Grudzicach o godzinie 14⁰⁰. Mszę odprawili Kapelan Leśników Opolskich ks. Kazimierz Balak, oraz Proboszcz miejscowej parafii Ks. Leon Mariola. Po Mszy Świętej uczestnicy uroczystości przeszli procesją na miejsce sadzenia, to jest w pobliże biurowca Nadleśnictwa Opole, przed Izbę Leśną. Aktu posadzenia dokonali wspólnie: Starosta Opolski Henryk Lakwa, Prezydent Miasta Opola Ryszard Zembaczyński, Wicewojewoda Opolski Ireneusz Dąbrowski oraz Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach Kazimierz Szabla. Posadzone drzewko leśniczowie z Nadleśnictwa Opole osłonili stalowym ozdobnym płotkiem, a podlali na dobre przyjęcie strażacy z Ochotniczej Straży Pożarnej w Grudzicach. Po posadzeniu dębu odbyła się uroczystość odsłonięcia pamiątkowego obelisku, blisko 2 metrowej wysokości głazu z osadzoną granitową tablicą. Na tablicy umieszczono napis: DĄB PAPIESKI Żywy pomnik, którym natura i leśnicy składają hołd wielkiemu Polakowi Papieżowi Janowi Pawłowi II Opole kwiecień 2006.Tablicę zdobią dwa odlane z brązu medale z logo Lasów Państwowych i Nadleśnictwa Opole.

Moment sadzenia Dębu Papieskiego.

W trakcie uroczystości głos zabierali Kapelan Leśników Opolskich ks. Kazimierz Balak, Proboszcz miejscowej parafii Ks. Leon Makiola Starosta Opolski Henryk Lakwa, Prezydent Miasta Opola Ryszard Zembaczyński, Wicewojewoda Opolski Ireneusz Dąbrowski, Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach Kazimierz Szabla, oraz gospodarze: Nadleśniczy Nadleśnictwa Opole Zdzisław Dzwonnik i Z-ca Nadleśniczego Marek Bocianowski.

Dalszy ciąg uroczystości sadzenia Dęba Papieskiego.

W uroczystości uczestniczyli:

Starosta Opolski Henryk Lakwa;

Prezydent Miasta Opola Ryszard Zembaczyński;

Wicewojewoda Opolski Ireneusz Dąbrowski;

Dyrektor RDLP w Katowicach Kazimierz Szabla

Kapelan Leśników Opolskich ks. Kazimierz Balak

Proboszcz ks. Leon Makiola

Prezes Zarządu WFOŚiGW w Opolu Zbigniew Figas;

Komendant Miejski PSP w Opolu Paweł Kielar;

Komendant OSP Grudzice Norbert Ciołek

Dyrektor PSP Nr 26 im. Książąt Opolskich w Opolu Piotr Tałan

Nadleśniczowie Nadleśnictw Opolszczyzny;

Dzieci z PSP Nr 26 im. Książąt Opolskich w Opolu;

Strażacy z Ochotniczej Straży Pożarnej w Opolu – Grudzicach;

Parafianie z Parafii Matki Boskiej Fatimskiej w Opolu – Grudzicach;

            Myśliwi z KŁ Nr 3 „Lis" w Opolu;

Tablica na pamiątkowym obelisku na chwilę przed odsłonięciem.

Uroczystość sadzenia dębu papieskiego relacjonowały licznie przybyłe media lokalne: Nowa Trybuna Opolska, Gazeta Wyborcza – dodatek regionalny, Radio Opole i Radio Plus.

Historia Dębów Papieskich:

W 2003 roku zebrano żołędzie z najstarszego polskiego dębu - „Chrobrego". Podczas Ogólnopolskiej Pielgrzymki Leśników do Watykanu 28 kwietnia 2004 roku, Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił kosz tych żołędzi i powiedział:

Niech wasza praca pomoże uratować piękno polskich lasów

dla dobra naszej ojczyzny i jej mieszkańców.

Z Watykanu żołędzie te trafiły do szkółki przy Nadleśnictwie Rudy Raciborskie. Właśnie tam wyhodowano sadzonki dębów, które nazwano „Dębami Papieskimi". Dzięki ogólnopolskiej akcji Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych do każdego z 418 nadleśnictw w kraju trafiła jedna sadzonka „Dębu Papieskiego", która zostanie posadzona podczas lokalnych uroczystości zorganizowanych przez nadleśnictwa wspólnie z duchowieństwem i samorządami lokalnymi. Dęby te stanowić będą żywy pomnik, którym natura i leśnicy składają hołd wielkiemu Polakowi Papieżowi Janowi Pawłowi II.

Wybór miejsca:

Wielkim dylematem dla kierownictwa Nadleśnictwa Opole było miejsce w jakim posadzić tak szczególne drzewo. Miejsce to powinno być z jednej strony dawać gwarancje bezpieczeństwa (ochrona przed wandalizmem), z drugiej strony gwarantować swobodny dostęp dla ogółu społeczeństwa, nie tylko lokalnej społeczności i leśników. Nadleśniczy Zdzisław Dzwonnik zdecydował, iż miejscem takim będzie plac przy Izbie Leśnej w pobliżu siedziby Nadleśnictwa Opole. Przez Izbę Leśną corocznie przewija się ponad 3 tys. odwiedzających, głównie dzieci i młodzieży, nie tylko z Opola, ale praktycznie z całej Opolszczyzny.

Pamiątkowy obelisk – skąd przybył:

W pobliżu dębu papieskiego stanął pamiątkowy obelisk. Głaz ten w pobliskim lesie (oddział 52 Leśnictwa Suchy Bór) odnaleźli strażacy z Ochotniczej Straży Pożarnej w Grudzicach. Głaz ten był jednak pęknięty, tworząc tzw. Bliźniaki. Jedną część głazu wydobyto i przewieziono do siedziby OSP w roku 2005. Posłużył jako cokół dla figury Św. Floriana, patrona strażaków, odsłoniętej w dniu oddania do użytku wyremontowanej remizy. Druga część przewieziona do siedziby nadleśnictwa czekała na swój wielki dzień. Dzieła przetransportowania, a następnie osadzenia podjęła się firma BUDOLAS Pana Stanisława Soleckiego z Opola. Nie było to zadanie łatwe, masę głazu oszacowano na 9 ton. Tablicę pamiątkową przygotował i osadził Pan Ferdynand Schmidt, właściciel zakładu kamieniarskiego w Falmirowicach. Pamiątkowe medale zaprojektował, a następnie odlał z brązu Pan Zbigniew Korzeniowski, właściciel firmy MAKAMA w Opolu. Warto też wspomnieć o Panu Rudolfie Gielniku właścicielu Zakładu Kowalstwa Artystycznego z Opola-Grudzic, który wykonał ozdobny płotek chroniący młode drzewko. Wszyscy wyżej wymienieni, prace wykonali społecznie wnosząc swój własny wkład w powstanie obelisku.