Kleszcze – Mali Krwiopijcy. Jak się chronić i co robić po ukąszeniu?

Lato to wspaniały czas na odpoczynek i aktywność na świeżym powietrzu, a lasy Nadleśnictwa Opole oferują do tego doskonałe warunki. Jednak letnie miesiące to również okres wzmożonej aktywności kleszczy. Te niewielkie pajęczaki mogą przenosić groźne choroby, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Dlatego tak ważna jest wiedza, jak się przed nimi chronić i co robić, gdy dojdzie do ukąszenia.

Kleszcze najczęściej bytują na obrzeżach lasu, w wysokich trawach i zaroślach. Ich aktywność przypada głównie na godziny poranne i późne popołudnie. Pamiętajmy, że ukąszenie kleszcza może być bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia. Im dłużej kleszcz pozostaje wbity w skórę, tym większe jest prawdopodobieństwo zakażenia.

Kim są ci mali krwiopijcy?

Kleszcze to pajęczaki należące do podgromady roztoczy. W Polsce występuje 19 gatunków tych pasożytów, a najliczniejszym z nich jest kleszcz pospolity. Są to czasowe pasożyty zewnętrzne, co oznacza, że żyją na powierzchni ciała swojego żywiciela, żywiąc się jego krwią i płynami ustrojowymi. Cierpliwie wyczekują na swoje ofiary, często na spodniej stronie liści w pobliżu ścieżek. Wyczuwają je dzięki receptorom reagującym na zwiększone stężenie dwutlenku węgla w powietrzu, ciepłotę ciała oraz zapach.

Dorosłe osobniki mają kilka do kilkunastu milimetrów długości, a ich owalne, lekko spłaszczone ciało potrafi kilkukrotnie zwiększyć swój rozmiar po najedzeniu. Gdy kleszcz przytwierdza się do skóry, może wprowadzić do organizmu człowieka neurotoksyny oraz, co groźniejsze, chorobotwórcze drobnoustroje.

Co robić po ukąszeniu kleszcza?

Przede wszystkim – nie panikuj! Najważniejsze jest ostrożne i jak najszybsze usunięcie kleszcza. Czas odgrywa tu kluczową rolę. Usunięcie pasożyta w ciągu 24 godzin od wkłucia znacząco minimalizuje ryzyko zakażenia, które wynosi wówczas zaledwie około 1 procenta. Po wyjęciu kleszcza, miejsce wkłucia należy dokładnie umyć wodą z mydłem i zdezynfekować, a następnie obserwować przez co najmniej miesiąc.

Prawidłowe usuwanie kleszcza – krok po kroku:

• Zapomnij o mitach! Nie smaruj kleszcza masłem, alkoholem czy innymi substancjami. Takie metody mogą jedynie sprowokować go do "wymiotowania" treści pokarmowej wraz z drobnoustrojami do ranki, zwiększając ryzyko infekcji.
• Prawidłowy chwyt: Użyj pęsety, specjalnej pompki lub karty do usuwania kleszczy. Chwyć kleszcza jak najbliżej powierzchni skóry, tuż przy jego aparacie gębowym, unikając ściskania odwłoka.
• Zdecydowany ruch: Pociągnij kleszcza płynnym, zdecydowanym ruchem ku górze, wzdłuż osi wkłucia. Nie wykręcaj go, ponieważ może to spowodować urwanie fragmentów aparatu gębowego, które pozostaną w skórze.
• Dezynfekcja: Po usunięciu kleszcza, zdezynfekuj ranę.

Kiedy udać się do lekarza? Borelioza i inne zagrożenia

Jedną z najpoważniejszych chorób przenoszonych przez kleszcze jest borelioza. Atakuje ona przede wszystkim stawy i układ nerwowy. Pierwsze objawy mogą pojawić się od 1 do 3 tygodni po ukąszeniu. Charakterystycznym symptomem jest tzw. rumień wędrujący – owalne zaczerwienienie skóry z bladym przejaśnieniem w środku. Mogą mu towarzyszyć objawy grypopodobne. Pojawienie się rumienia jest bezwzględnym wskazaniem do konsultacji z lekarzem i rozpoczęcia antybiotykoterapii. Nieleczona borelioza może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak nawracające zapalenie stawów czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Kleszcze mogą również przenosić wirusy wywołujące kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Pierwsza faza tej choroby objawia się podobnie do grypy, z możliwą biegunką i wymiotami. W kolejnym etapie może dojść do rozwoju neuroinfekcji.

Jak skutecznie chronić się przed kleszczami?

Stosując kilka prostych zasad, możemy znacznie zmniejszyć ryzyko ukąszenia przez kleszcza:

• Odpowiedni ubiór: Wybierając się do lasu, zakładajmy długie spodnie, solidne, zakryte buty, koszulę z długimi rękawami oraz nakrycie głowy.
• Jasne kolory: Na jasnych ubraniach łatwiej zauważyć wędrującego kleszcza i strącić go, zanim zdąży się wkłuć.
• Repelenty: Stosujmy środki odstraszające kleszcze i komary, dostępne w aptekach i drogeriach. Pamiętajmy, aby używać ich zgodnie z instrukcją producenta.

Po powrocie z lasu – ważna kontrola!

Po każdej wizycie w lesie, parku czy na łące, należy dokładnie obejrzeć całe ciało. Zwróćmy szczególną uwagę na miejsca, gdzie skóra jest najcieńsza i najdelikatniejsza:

• Pachy i pachwiny
• Okolice za uszami i na karku
• Zgięcia łokciowe i kolanowe
• Skóra głowy, zwłaszcza u dzieci

Warto również wziąć prysznic – strumień wody może spłukać kleszcze, które jeszcze nie zdążyły się wkłuć. Ubranie, w którym byliśmy w lesie, należy dokładnie wytrzepać, najlepiej na zewnątrz i wyprać.

Pamiętajmy, że lasy to nasze wspólne dobro. Stosując się do powyższych zasad, możemy cieszyć się ich urokami w pełni bezpiecznie. Życzymy udanego i bezpiecznego wypoczynku na łonie natury!

https://www.youtube.com/watch?v=hDAKAkv4Vq0&t=2s